ფარისებრი ჯირკვლის კიბო
ფარისებრი ჯირკვლის 4 ტიპის კიბო გვხვდება:
1. პაპილარული ტიპი: ასეთი ტიპის კიბო ზოდაგად 20-50 წლის ასაკში, ქალებში მამაკაცებთან შედარებით სამჯერ უფრო ხშირად გხვდება. 14 წლის ასაკამდე ბავშვებში გამოვლენილი ფარისებრი ჯირკვლის კიბოც ამ ტიპისაა. ფარისებრი ჯირკვლის კიბოს 90% არის ამ ტიპის. ზოგადად ხანგრძილვი პერიდოს განმვლობაში (ზოგჯერ 30 წელი) არ იზრდება, ის რჩება 1 სმ ზომამდე და არ ავლენს თავის არსებობას, სხვა მიზეზით, მაგალითად ჩიყვის ოპერაციის დროს ან ჰიპერთიროიდის მიზეზით ოპერაციის დროს შემთხვევით აღმოჩნდება ხოლმე. ბოლო წლებში სკრინინგის პროგრამის დროს მგრძნობიარე ულტრასონოგრაფიის დროს ხშირად დაიწყო გამოვლენა. ჩვენს მიერ ჩატარებული სამუშაოების შედეგად დადგინდა, რომ ასეთი ტიპის კიბო თურქეთის მოსახლეობის 2% აქვს და მათ ამ დაავადების შესახებ არც იციან. ზოგიერთ ქვეყანაში ეს პროცენტობა 30%-მდე ადის (იაპონია, ფინეთი). ეს მდგომარეობა განპირობებულია დიდი ოდენობით ზღვის პროდუქტების და მათში არსებული დიდი რაოდენობის იოდის მიღებით, რაც იწვევს ფარისებრი ჯირკვლის ანთებით პროცესს და აღნიშნული მიზეზი უკავშირდება კიბოს განვითარებას.
პაპილარული ტიპის ფარისებრი ჯირკვლის მიზეზით ტოტალურად ამოღებული ფარისებრი ჯირკვლის მარცხენა ფარისებრ ნაწილში ჭუჭყიანი თეთრი ფერის, კაფსულის გარეშე მეტასტაზი ჩანს.
პაპილარული ტიპის კიბოს მკურანლობა არის ქირურგიული ოპერაცია და ტოტალური თირეოდიქტომია. პაციენტს ოპერაციის შემდეგ 10 მმ-ზე პატარა ,,მიკროკიბოს“ არსებობის გამო ზოგადად ჰორმონალური მკურნალობა ენიშნება. მაგრამ თუ კიბოს გავრცელებულია ლიმფურ კვანძებზე, თუ კიბო გადასულია ფარისებრი ჯირკვლის გარემოში და კიბოს დიამეტრი აღემატება 10 მმ-ს, რადიოაქტიური იოდით მკურნალობა პაციენტს ენიშნება ოპერაციიდან 6 კვირის შემდეგ. ასეთი მკურნალობა გნებავთ დაავადებისს ლოკალურად, გნებავთ მეტასტაზების გავრცელების შესაძლებლობას ამცირებს. პაციენტის კისრის არეში ლიმფურ კვანძებზე გავრცელების შემთხვევაში ფარისებრი ჯირკვალთან ერთად აუცილებელია ლიმფური კვანძის უნდა ამოკვეთის. არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება ასეთი ლიმფური კვანძის ფარისებრი ჯირკვლის ოპერაციის ჩატარებამდე ქირურგიული გზით ამოკვთა, საჭიროა ნემსით განხორციელებული ბიოფსიით დაისვას დიაგნოზი და ქსოვილის მთლაინობის დაურღვევლად ფარისებრ ჯირკვალთან ერთად ამოეკვეთოს. ასეთ ოპერაციას ტოტალური თირეოდიქტომია + მოდიფიცირებული რადიკალური ან ფუნქციური კისრის ლიმფური კვანძის დისექციის ოპერაცია ეწოდება.
პაციენტზე მეთვალყურეობა TSH და თირეოგლობულინის დონის კონტროლით ხორციელდება. TSH პაციენტის მიერ მიღებული ჰორმინის რაოდენობის ჩვენების დროს თუ თირეოგლობულინის დონე არის ,,0“ ფარგლებში, ეს ნიშნავს, რომ პაციენტის მკურნალობა შედეგიანია. მაგრამ ზოგჯერ თირეოგლობულინის დონის მომატების გარეშეც შესაძლებელია დაავადების რეციდივი.
პაციენტების 90 % წარმატებული მკურნალობის შემდეგ ნორმალურ ცხოვრებას უბრუნდებიან, კიბოთი დაავადებულს პაციენტებს შორის ისინი ყველაზე ,,იღბლიანებად“ ითვლებიან.
2. ფოლიკულური ტიპი: ასეთი ტიპის კიბო გვხვდება უმეტესად 40-60 წლის ასაკის ქალ პაციენტებში. ისინი ქმნიან ფარისებრი ჯირკვლის 5%-ს. ფოლიკულური ტიპის კიბო ყველაზე ძნელად დიაგნისტირებადი კიბოს ტიპია ფარისებრი ჯირკვლის კიბოებს შორის. რადგანაც გნებავთ ოპერაციემდე ნემსით განხორციელებული ბიოფსიით, გნებვათ ოპერაცის დროს გაყინვით სწრაფი ანალიზის განხორციელებითაც კი შეუძლებელია მისი დოაგნიზტირება. ამ ტიპის კიბოს დიაგნზირება შესაძლებელია მხოლოდ ნორმალური სტრუქტურის უჯრედებისაგან შემდგარი კვანძის შემომფარგლავი კაფსულის რომელიმე ერთი ადგილიდან უჯრედების ამ კაფსულიდან გარეთ გამოტანით. კაფსულის ასეთი სახით გაკვეთით ფოლეკულური კიბოს, კაფსულის მთლიანობის შემნარჩუნების შემთხვევაში ეწოდება კეთილთვისებიანი ფოლეკურლური ადენომა.
ფოლუკულური მეტასტაზების მიზეზით ტოტალური სახით ამოკვეთილი ფარისებრი ჯირკვლის მარცხენა ფარისებრ წილში ჩანს კაფსულაში მეტასტაზის კერა.
მკურნალობა: ისევე როგორც პაპილარული კიბოს ტიპის დროს, ტოტალური თირედექტომია ტარება და მეტასტაზების ზომების მიუხედავად, ოპერაციის შემდეგ პაციენტს უტარდება რადიოაქტიური იოდით მკურნალობა. პაციენტების 80 % წარმატებული მკურნალობის შემდეგ უბრუნდება ნორმალურ ცხოვრებას.
3. მედულარული ტიპი: მემკვიდრეობითი ხასითის ამ ტიპის კიბო 1-20 წლის ასაკამდე ვლინდება, ხოლო არამემკვიდრეობითი ხასიათის დროს 40 წლის შემდეგ ვლინდება და ზოგადად ლიმფური კვანძების მეტასტაზების სახით გხვდება. ის შეადგენს ფარისებრი ჯირკვლის კიბოს 5 %. მისი მკურნალობა ხორციელდება ტოტლაური თირეოდიქტომიით და მეტასტაზების არსებობის ადგილის ლიმფური დისექციით. ასეთი ტიპის კიბოს ოპერაციის შემდეგ არ ტარდება რადიოაქტიური იოდით მკურნალობა, იმიტომ რომ, მეტასტაზის ამოკვეთის შედეგად უჯრედები სხვა უჯდედებისაგან განსხავებულია და მათ არ შეუძლიათ იოდის შენარჩუნება. ასეთ პაციენტებზე დაკირვების დროს აუცილებელია სისხლში კალციტონინის შემცველობა. 60 % წარმატებული მკურნალობის შემდეგ პაციენტები უბრუნდებიან ნორმალური ცხოვრების რითმს.
ფარისებრი ჯირკვლის მარცხენა წილში მედულარული კიბოს მიზეზით ტოტალური თირეოიდექტომიის ნიმუშები და ამავე მხარეს გაკეთებული კისრის ლინფური ჯირკვლის დისექცია
4. ანაპლასტიური ტიპი: ამ ტიპის ფარისებრი ჯირკვლის კიბო ყველაზე სასტიკი კიბოს ტიპია. ის შეადგენს ფარისებრი ჯირკვლის კიბოების 1 %-ს. ზოგადად ის 60 წლის ასაკის შემდეგ, ხანგრძლივი წლების განმავლობაში მკურნალობის გარეშე დარჩენილი პაპულარული ან ფოლიკულური კიბოს ბიოლოგიური ცვლილების შედეგად სწრაფად ზრდის შედეგად ვითარდება. ზოგადად ის გვიან სტადიებში ვლინდება და ქირურგიული ოპერაცია ვერ ხერხდება. პაციენტის მდგომარეობის შემსუბუქების მიზნით მათ უტარდებათ რადიოთერაპია.
კანზე გამოსული, სწრაფად მზარდი ანაფლაციური ტიპის კიბო. ასეთი ტიპის კიბოს დროს ზოგადად ქირურგიული ოპერაცია არ არის რეკონემდირებული.
მეტასტაზური ფარისებრი ჯირკვლის კიბოს მიზეზით ტოტალური თირეიდოქტომიის და ცენტრალური + გვერდითი ლიმფური კვანძის დისკრეციის შემდეგ
მეტასტაზური ფარისებრი ჯირკვლის მიზეზით ტოტალური თირეიდოქტომიის და ცენტრალური + გვერდითი ლიმფური კვანძის დისკრეციის შემდეგ
კისრის მარჯცვენა ნახევარში ფარისებრი ჯირკვლის და ლიმფური კვანძების დაცლის შემდგომი მდგომარეობა: სურათზე მარცხნიდან მარჯვნივ: ვენები, ნერვები, არტერია (პინცეტით დამაგრებული) და სასუნთქი გზა
ოპერაციის შემდეგ ჭრილობის დახურვა და დრენაჟი
კისრის დისექცია
ორმხრივი ტოტალური თირეოდიქტომია და ორმხრივი კისრის ლიმფური კვანძების დისექცია
